Wat zijn functionele bewegingsstoornissen?

Bij functionele bewegingsstoornissen zijn er abnormale bewegingen of is er een abnormale positie of stand van bijvoorbeeld een arm of been. Deze stoornissen ontstaan door het niet goed werken of functioneren van het zenuwstelsel, maar er is geen blijvende schade van het zenuwstelsel.

Patiënten met een functionele bewegingsstoornissen kunnen verschillende storende en invaliderende symptomen ondervinden:

Tremor - Er is sprake van tremor als een lichaamsdeel trillende bewegingen maakt. Bij functionele stoornissen kunnen die trillingen erg variabel zijn.

Schokken/trekkingen - Sommige patiënten ervaren bewegingen die lijken op trekkingen of grove schokken. Gedeeltelijk kunnen deze bewegingen ontstaan in relatie tot harde geluiden, bepaalde soorten licht en pijnscheuten.

Spasmes/Contracturen - Patiënten kunnen abnormale standen ontwikkelen van handen of voeten, die moeilijk zijn tegen te gaan. Het kan een tijdelijk probleem zijn dat komt en gaat of een chronisch probleem, waarbij de voet of hand niet meer terug gaat in de normale stand. Bij functionele dystonie komt vaak een soort klauwstand van de hand voor of een naar binnen of buiten gedraaide voet.

Loopstoornissen - De meest voorkomende vorm van loopstoornissen is een slepende gang, waarbij de voet of het hele been als het ware achter het lichaam aan sleept. Een ander type is onder andere een onzekere gang, vaak in combinatie met vallen en angst om te vallen.

Anders dan bij andere bewegingsstoornissen (zoals de ziekte van Parkinson), wordt een functionele bewegingsstoornis niet veroorzaakt door blijvende schade van het zenuwstelsel. De functionele bewegingsstoornis kan daarom verbeteren en zelfs compleet herstellen. Bij functionele bewegingsstoornissen kunnen  signalen vanuit de hersenen  de armen of benen niet goed bereiken.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij voorkeur wordt de diagnose door de neuroloog gesteld. De diagnose van bewegingsstoornissen is zeer moeilijk. Omdat er zoveel verschillende uitingen zijn van bewegingsstoornissen, kunnen wij ze niet allemaal opsommen. Hieronder staat een aantal voorbeelden.

Functionele tremor, trillen, wordt getypeerd door:

a) een wisselende grootte van de trillingen

b) een wisselendesnelheid van de trillingen

c) de trillingen kunnen afwezig zijn

d) verminderde aanwezigheid tijdens activiteiten die aandacht vragen

e) moeite om mee te tikken met een ritme

f) verergering bij proberen de aangedane hand of voet stil te houden

Functionele Schokken/Trekkingen:

a) De schokken ontstaan vaak na harde geluiden (of lichtflitsen)

b) er wordt een hersengolf gezien bij de EEG-meting, die de Bereitschaftpotentiaal heet. Deze wordt niet gezien bij mensen met andere neurologische bewegingsstoornissen met schokken.

De meeste mensen hebben af en toe kleine schokjes of trillingen in hun lichaam, dat is normaal. Vooral rond het oog, in de vingers en bij mannen in de kuiten komt dat vaak voor. Dit kan leiden tot bezorgdheid over de oorzaak van de symptomen, wat het trillen erger kan maken.

Spasmes, verkrampingen:

Functionele spasmes komen vaak voor in de hand en de pols. De hand kan in een zogenaamde 'carpopedale spasme' raken, zoals te zien is op het plaatje hiernaast. Dit komt voor bij andere medische aandoeningen, zoals een laag calciumgehalte in het bloed, wat de arts moet hebben uitgesloten voor hij de diagnose functionele spasme kan stellen. Spasme komt vooral vaak voor tijdens hyperventilatie.

Gefixeerde houding:

Hierbij staat een hand of een voet vast in een afwijkende stand. Vaak gaatis deze aandoening samen met uitval van een arm of been en vaak ook met pijnklachten. De twee meest voorkomende types zijn:

a) in de hand (lijkt op carpopedaal spasme)

b) in de voet, waarbij de voet naar binnen of naar buiten gedraaid is

Functionele loopstoornissen. Er zijn verschillende soorten functionele loopstoornissen:

a) Trage gang (traagheid). Een heel langzame gang waarbij de voeten als het ware aan de grond blijven plakken.

b) Voorzichtige gang. Alsof men op ijs loopt. Hierbij wordt heel voorzichtig gelopen, met de voeten ver uit elkaar en de benen stijf.

c) In elkaar gedoken. Het lijkt alsof er gehurkt wordt gelopen. Vaak gaat dit samen met angst om te vallen.

d) Plotseling knikken van de knieën. Vaak komt dit samen voor met functionele zwakte van de benen. Deze klacht wordt ook wel omschreven als 'drop attack' (val-aanval). Het is belangrijk om andere oorzaken van vallen uit te sluiten.

e) Onzeker. Een algemene onzekere gang waarbij af en toe plotseling een stap opzij wordt gezet.

Beeld ik me de symptomen in?

Het antwoord is nee. Lees daarover meer op deze pagina:  

Hoe ontstaan functionele bewegingsstoornisen?

Lees daarover op de pagina's over de oorzaak van functionele stoornissen: